Παρά το γεγονός ότι ο όρος αυχενικό σύνδρομο αρχικώς χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει συγκεκριμένες εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον αυχένα, πολλές φορές ο όρος χρησιμοποιείται καταχρηστικά από τους ειδικούς, για να περιγράψει χρόνια -μη ειδικά- ενοχλήματα από τον αυχένα ή κάθε πόνο που εντοπίζεται στην περιοχή.
Το αυχενικό σύνδρομο λοιπόν, συνήθως, προκαλείται ιδιοπαθώς λόγω κακού τρόπου ζωής. Η κακή στάση του σώματος, η καθιστική ζωή, η κόπωση, η ελλιπής άσκηση ή τα λάθη κατά την άσκηση, η υπερκατανάλωση καφέ και αναψυκτικών, το κάπνισμα, το άγχος και άλλοι παράγοντες της καθημερινότητας έχουν συνδεθεί με το αυχενικό σύνδρομο. Δευτεροπαθώς, προκαλείται λόγω εκφυλίσεων ή τραυματισμών στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Η σπονδυλική στήλη είναι μια ενιαία και πολύπλοκη δομή της οποίας το ένα τμήμα επηρεάζει το άλλο. Οι αυχενικές δισκοκήλες ή δισκοπάθειες, οι ριζίτιδες, οι σπονδυλικές στενώσεις και οι σπονδυλολισθήσεις, η αυχενική σπονδυλοαρθρίτιδα ή αλλιώς σπονδύλωση και τα μυικά ραιβόκρανα είναι τα πιο συνηθισμένα αίτια που πυροδοτούν τα συμπτώματα του συνδρόμου.
Αναλυτικότερα, η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από 7 σπονδύλους. Ο πρώτος αυχενικός σπόνδυλος ονομάζεται Άτλαντας και ο δεύτερος αυχενικός σπόνδυλος ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος και ο ισχυρότερος σπόνδυλος του αυχένα, ονομάζεται Άξονας. Αποτελεί τον άξονα γύρω απ΄τον οποίο φέρεται και περιστρέφεται ο Άτλαντας στο κεφάλι. Ο έβδομος αυχενικός σπόνδυλος ονομάζεται και προεξέχον.Όλοι οι υπόλοιποι σπόνδυλοι είναι παρόμοιας κατασκευής και αποτελούνται από το σπονδυλικό σώμα, τον σπονδυλικό αυχένα, αρθρικές και εγκάρσιες αποφύσεις και την σπονδυλική εντομή. Το σώμα αυτών των σπονδύλων είναι σχετικά μικρό και βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια. Δύο μίσχοι συνδέονται με το σώμα και κατευθύνονται πρόσθια και περιφερικά. Κάθε μίσχος συνδέεται με ένα πέταλο που βρίσκεται στην οπίσθια περιοχή του σπονδύλου σχηματίζοντας το σπονδυλικό τόξο. Πλαγίως κάθε μίσχου προβάλλει μία εγκάρσια απόφυση ενώ οπίσθια του σπονδύλου, τα δύο πέταλα απολήγουν στην ακανθώδη απόφυση. Μέσα στην σπονδυλική στήλη βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός που αποτελεί βασική μονάδα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και μέσω της εγκάρσιας απόφυσης των σπονδύλων σχηματίζεται μία αύλακα εξόδου απ΄την οποία εξέρχονται τα νωτιαία νεύρα. Υπάρχουν 8 ζεύγη νωτιαίων νευρικών ριζών τα οποία εμφανίζουν συμμετρική διάταξη. Οι πρόσθιοι κλάδοι των τεσσάρων αυχενικών ριζών Α1-Α4, αποτελούν το αυχενικό πλέγμα που νευρώνει τη γύρω περιοχή. Οι νωτιαίες νευρικές ρίζες των Α5-Θ1 σχηματίζουν το βραχιόνιο πλέγμα νευρώνοντας τα άνω άκρα. Οι σπόνδυλοι συνδεόνται μεταξύ τους μέσω συνδέσμων, σταθεροποιούνται και κινούνται μέσω των μυών. Μεταξύ των σπονδύλων συναντώνται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι που αποτελούνται εξωτερικά από τον ινώδη δακτύλιο κι εσωτερικά από τον πηκτοειδή πυρήνα. Ο ρόλος των μεσοσπονδύλιων δίσκων είναι αντικραδασμικός.
1 σπονδυλικό σώμα 2 εγκάρσια απόφυση 3 μίσχος 4-5 αρθρικές αποφύσεις 6 πέταλο 7 ακανθώδεις απόφυση 8-9 φύματα εγκάρσιας απόφυσης 10 εγκάρσιο τμήμα 11 σπονδυλικό τρήμα
Η κακή εργονομική στάση, η υπερφόρτωση ή η περιορισμένη κινητικότητα του αυχένα, μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα συμπίεσης σε έναν ή παραπάνω μεσοσπονδύλιους δίσκους με αποτέλεσμα τον τραυματισμό τους. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται παραμόρφωση ή και ρήξη στη συνέχεια του ινώδους δακτυλίου που οδήγει σε προβολή ή την κήλη του πηκτοειδούς πυρήνα.
Σε κάποια ατομα μεγαλύτερης ηλικίας και σε νεαρότερα άτομα μετά από τραυματισμό ή επαναλαμβανόμενη προσβολή, μειώνεται η διάμετρος του σπονδυλικού καναλιού με αποτέλεσμα την στένωση των σπονδύλων. Αυτά τα φαινόμενα έχουν σαν αποτέλεσμα την άσκηση πίεσης πάνω στα νωτιαία νέυρα που εξέρχονται παρασπονδυλικά. Ο εκφυλισμός των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των σπονδυλικών σωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ριζοπάθεια ή μυελοπάθεια. Τα παραπάνω είναι τα συχνότερα κλινικά αίτια αυχεναλγίας.
Η αντιμετώπιση και η θεραπεία του αυχενικού συνδρόμου εξαρτάται λοιπόν απ΄την αιτία και την ένταση των συμπτωμάτων και μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπεία. Η αγωγή περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο τη χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονώδων και μυοχαλαρωτικών ενώ η φυσικοθεραπεία έχει σαν στόχο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την ανάκτηση της φυσιολογικής κινητικότητας και της συνολικης λειτουργικότητας του αυχένα. Όταν κατά την αξιολόγηση, υπάρχουν ευρήματα έντονης πίεσης ή κάκωσης των νευρικών ριζών, αστάθια και μυική αδυναμία σε βαθμό που δεν επιτρέπει στον ασθενή να εκτελεί τις βασικές καθημερινές δραστηριότητας, κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική θεραπεία.
Συνοψίζοντας, το αυχενικό σύνδρομο προσβάλλει
το σύνολο των ανθρώπων κάποια στιγμή
στην ζωή τους ενώ το 20% του πληθυσμού υποφέρει σε χρόνιο και παρατεταμένο
επίπεδο. Η αυχεναλγία αποτελεί την δεύτερη συχνότερη πηγή πόνου μετά την
οσφυαλγία. Οι πιο κοινές αιτίες πόνου είναι η λανθασμένη στάση σώματος σε
καθιστή κι όρθια θέση, οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις, καθώς κι η επαναλαμβανόμενη
καταπόνηση των μυών του αυχένα και των άνω άκρων και η φυσικοθεραπεία σε
συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή είναι η βασικότερη μέθοδος αντιμετώπισης.
Πηγές:
Εξέταση μυοσκελετικών κακώσεων δεύτερη έκδοση Shultz, Houglum, Perrin, επιστημονικές εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε.
Ορθοπαιδική τραυματολογία Ηλίας Ε. Λαμπίρης, Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης
